Marketing voor fotografen
Dit artikel is in twee delen overgenomen door de Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ). Op de website van de NVJ kun je onderstaand artikel in twee delen hier lezen:
https://www.nvj.nl/nieuws/opinie-wilmar-dik-%E2%80%93-ondernemen-fotograaf-beter-inkomen
https://www.nvj.nl/nieuws/opinie-wilmar-dik-%E2%80%93-veelgemaakte-fouten
Onlangs heeft de Federatie Beeldrechten een interessant onderzoek laten doen dat inzicht geeft in de economische waarde van de beeldsector in Nederland (Waarde van Beeld, Beeld van Waarde. De economische waarde van beeld in Nederland, gepresenteerd op 16-2-2023 in Pakhuis de Zwijger, zie ook: https://federatiebeeldrechten.nl).
Wat levert de beeldsector op voor de Nederlandse economie en de werkgelegenheid? Wat is de economische positie van beeldmakers? Uit dat onderzoek blijkt dat het voor beeldmakers niet gemakkelijk is om de waarde van beeld om te zetten naar een gezond inkomen.
Belangrijke conclusie uit het onderzoek: We maken allemaal in toenemende mate gebruik van beeld (onder andere door alle contentplatforms en social media), maar beeldmakers verdienen steeds minder.
Jammer dat juist de makers van beelden steeds minder verdienen. Terwijl het belang van beeld alleen maar toeneemt. Maar eigenlijk is het ook wel logisch. Fotografie is hartstikke leuk. Daarom zijn veel (amateur) fotografen bereid om foto-opdrachten te doen voor (te) lage bedragen. Marktpartijen zijn er uitermate goed in ervoor te zorgen dat ze zo weinig als mogelijk betalen voor beelden. Alleen zijn die bedragen inmiddels zo laag dat het beroep fotograaf behoorlijk aan het uitsterven is. Zo krijgen persfotografen die voor kranten werken gemiddeld zelden meer dan 55 euro voor een foto. En daar zit gemiddeld genomen meestal wel 1 à 2 uur tijd in.
Overleggen voor betere tarieven
Tot voor kort mochten ZZP-fotografen niet overleggen om een vuist te kunnen maken tegen grote partijen zoals uitgevers. Maar sinds begin 2023 is daar verandering in gekomen. Nu is er wel de mogelijkheid voor ZZP’ers om onderling afspraken te maken. Werk je voor een krant en wil je meer krijgen voor je foto’s? Dan kun je dus vanaf nu 7 andere collega’s benaderen en samen nieuwe prijsafspraken met die krant maken. Op de website van de Autoriteit Consument & Markt (zie https://www.acm.nl/nl/onderwerpen/concurrentie-en-marktwerking/zzpers/samen-afspraken-maken) staat het volgende:
Ben je met een klein aantal zzp’ers of heb je samen een klein marktaandeel?
Er zijn 2 situaties waarin u als zzp’ers altijd elke afspraak met elkaar mag maken:
- U maakt een afspraak met maximaal 8 zzp’ers. En uw gezamenlijke jaaromzet is niet hoger dan 1,1 miljoen euro.
- Het marktaandeel van de zzp’ers bij elkaar is in Nederland maximaal 10%. En uw afspraak heeft geen invloed op de handel tussen landen in de Europese Unie.
Dat houdt dus in dat je als groepje fotografen eigenlijk altijd afspraken kan maken. Een groepje van 8 fotografen heeft misschien niet genoeg kracht om grote uitgevers voldoende onder druk te zetten hun tarieven voor fotografie gezond te maken. Maar als je voor een lokale/kleinere krant werkt, die met niet al te veel fotografen werkt, is dat een ander verhaal.
Marketing voor fotografen
De fotografiemarkt staat niet stil. De afgelopen jaren zijn tarieven steeds verder onder druk komen te staan. Dat komt voor een groot deel omdat partijen die beelden nodig hebben goed zijn in het onderhandelen. En omdat een freelancefotograaf in zijn eentje meestal niet al te sterk staat.
Er is een soort van take-it or leave-it mentaliteit, voor jou 10 anderen.
Het klopt inderdaad dat er voor jou als fotograaf ook andere fotografen zijn. Maar realiseer je wel dat je opdrachtgever wel met jou werkt en niet met anderen. Het product (je foto’s) zijn uniek. Niemand had de foto’s kunnen maken die jij kan leveren. Als het fijn is om met jou samen te werken, omdat je foto’s kick-ass zijn, je goed communiceert, je portfolio er goed uit ziet en je altijd je afspraken nakomt dan is dat ook iets waard. Het zou op zijn minst een goed freelance tarief per uur waard moeten zijn.
Ga voor jezelf eens na waarom partijen met jou werken.
Doen ze dat omdat jij goed bent, of voornamelijk omdat je goedkoop bent? Als je een goede relatie met je opdrachtgever hebt dan kun je die persoon best uitleggen waarom je een gezond freelance uurtarief nodig hebt. En dan bedoel ik niet 42 euro per uur, maar wel bijvoorbeeld het dubbele.
Beroepsfotografen zijn specialisten
We leveren graag supermooie foto’s en doen er alles voor om die te maken. Maar met ons zijn er nog miljoenen andere Nederlanders die ook altijd een camera bij zich hebben. Foto’s van fotografen zijn zeker mooier dan het gemiddelde plaatje uit een smartphone. Maar dat wil niet zeggen dat smartphone foto’s niet worden gebruikt. In tegendeel, ze worden elke dag heel veel gebruikt. Zelfs zo veel dat fotografen jaar na jaar minder werk hebben. En dat hoeft geen probleem te zijn, mits de tarieven van fotografen aan de andere kant mee groeien. Voor de meeste ondernemers is dat helemaal helder. Maar in de creatieve sector hoor ik nog wel eens wat andere geluiden.
Hoe minder uur je als specialist kan werken, hoe hoger je tarief moet zijn.
Beroepsfotograaf zijn is niet gemakkelijk. Je moet in veel dingen goed zijn. Dit geldt eigenlijk voor elke ondernemer, maar zeker voor ondernemers in de creatieve sector. Naast dat je foto’s goed moeten zijn, is het ook handig als je goed bent in schrijven, ondernemen, financiën, marketing, communicatie, onderhouden van je website, enzovoorts. Hoe beter je in al die dingen bent, hoe minder je hoeft uit te besteden.
Alleen fotografen die hele goede foto’s maken en veel ondernemerskwaliteiten hebben kunnen een gezond tarief vragen en van fotografie leven.
Lekker verdienen als fotograaf?
Rijk zul je niet worden van fotografie (op een paar kunstenaars na), maar een modaal inkomen voor goede fotografen is mogelijk, mits je veel zelf kunt.
Realiseer je dat je als beroepsfotograaf een specialist bent.
We maken niet 25 uur facturabel per week. Dat is voor een goede tekstschrijver wel mogelijk maar voor beroepsfotografen niet. Ikzelf mik als bedrijfsfotograaf op ongeveer 12 uur declarabel per week. Om dan uit te komen op een modaal inkomen moet ik die uren wel afrekenen op basis van een gezond tarief. Nu zou je kunnen denken dat als ik 12 uur per week kan factureren, ik de overige tijd een andere betaalde baan kan gaan doen. Maar dat gaat niet op. Want de overige 28 uur per week besteed ik aan het zorgen dat ik die 12 uur per week kan factureren. Dus acquisitie, onderhoud van websites, blogs, offertes maken, social media, administratie enzovoort. Als ik die overige uren dus niet aan mijn onderneming zou besteden, krijg ik ook de betaalde klussen niet.
Wettelijk minimum adviestarieven voor zzp-ers vanuit de overheid?
Het lijkt mij een slecht idee als de overheid (of wie dan ook) komt met minimumtarieven voor freelancers. Elke zzp-er is ondernemer. Alhoewel dat voor sommige zzp-ers niet zo zal voelen. Elke ondernemer moet zijn tarieven zelf berekenen op basis van een gewenst inkomen, de bedrijfskosten en de declarabele uren. Aangezien elke ondernemer iets anders wil verdienen en de bedrijfskosten per zzp-er verschillen kun je onmogelijk een minimumtarief adviseren aan zzp-ers.
Misschien nog wel belangrijker: elke zzp-er heeft zijn eigen facturabele uren. De ene kan 8 uur per week factureren en de ander kan 20 uur per week aan opdrachtgevers berekenen. De rekensom om tot een gezond tarief te komen is voor elke zzp-er anders. Wat naar mijn idee wel goed kan zijn is een adviestarief per beroepssoort/specialisatie. Wat realistische declarabele uren per beroepssoort zijn is te onderzoeken. Als je het gewenste inkomen voor die rekensom dan op een modaal inkomen zet dan zijn er wel wat adviestarieven te berekenen die dan gelden voor die beroepssoort/specialisatie.
Durf “nee” te zeggen
Regelmatig krijgen fotografen voorstellen die lang niet altijd financieel aantrekkelijk zijn. Als je hebt uitgerekend dat je 80 euro per uur nodig hebt, dan moet je je daar ook aan houden. Dat is niet gemakkelijk.
Lage bedragen voor foto’s zijn zo onderhand de standaard geworden. De overheid had in 2022 een aanbesteding (voor 4 jaar) gedaan richting fotobureaus. Daarin staat o.a.:
De nabewerking dient door de uitvoerend fotograaf uitgevoerd te worden en is inbegrepen in het uurtarief fotografie van € 109 (ex. btw).
Dat klinkt als een prima bedrag maar een behoorlijk deel van je opdracht (reistijd, foto’s uitzoeken, bewerken en aanleveren) krijg je niet betaald. Er zijn door heel Nederland 70 fotografen werkzaam voor de overheid. Die fotografen ontkomen er dus niet aan om gemiddeld 0,5 tot 1 uur reistijd per klus te hebben. Als de nabewerking en reistijd 50 à 60% van de totale opdracht is dan gaat je uurtarief al snel richting de €50,-. Voor die tarieven moet je ook alle gebruiksrechten inleveren.
Bereken je als fotograaf reistijd of een kilometervergoeding?
Een antwoord op deze vraag kun je lezen in dit informatieve blog: reistijd of kilometers als fotograaf berekenen.
Als je op locatie foto’s in opdracht moet maken, dan is de reistijd een onderdeel van je opdracht. Zonder die tijd kun je een opdracht namelijk niet uitvoeren. Als je in loondienst bent maak je daar afspraken over. Je werkgever geeft jou 24 of 40 uur per week gegarandeerd werk en in ruil daarvoor ga je een paar keer per week naar kantoor voor een vast afgesproken salaris. Maar als freelancefotograaf werk je vanuit je huis of studio. Tijdens een opdracht ga je voor een klant naar een locatie.
Reistijd is een onderdeel van je totale tijd die het je kost om de opdracht goed uit te voeren. Je daadwerkelijke reiskosten kun je op de website van de ANWB op basis van je kenteken simpel bepalen.
Het is daarom naar mijn idee niet meer dan logisch dat je gedurende die reistijd ook betaald wordt. Vraag dus een bedrag per uur reistijd en niet een bedrag per kilometer.
Je mag van de belastingdienst je reiskosten op de zaak zetten. €0,21 per kilometer kun je van je opbrengst aftrekken voor de zakelijke ritten die je met een privéauto maakt. Maar dat bedrag heeft niet veel te maken met wat je factureert aan je opdrachtgever. Vervoer kost geld, maar daarnaast wil je ook nog wat verdienen. Want je bent waarschijnlijk niet vrijwilligerswerk aan het doen. Bereken dus meer door dan alleen je reiskosten.
Besteed je tijd juist
Een valkuil voor fotografen is om je tijd te besteden aan de verkeerde dingen. Heel veel partijen willen namelijk graag van je beeld gebruikmaken. Mooie voorbeelden daarvan zijn fotowedstrijden of het maken van stockfoto’s.
Stockfoto’s maken is bijna vrijwilligerswerk
Ik zie nog wel eens dat beroepsfotografen tijd besteden aan het maken van stockfoto’s. Dat heb ik lang geleden zelf ook gedaan, met de gedachte dat ik daar dan nog wat geld mee verdien. Geld verdienen met stockfotografie is mogelijk, maar verwacht niet veel meer dan een (ja 1) euro per uur.
Omdat stockfotobedrijven zelf de prijs van jouw foto’s mogen bepalen en er veel concurrentie is, worden stockfoto’s verkocht voor steeds lagere bedragen.
De percentages die je als beeldmaker krijgt van die verkoop dalen ook al jaren. Als je dus zin hebt in vrijwilligerswerk en het verzieken van de fotografiemarkt ga dan lekker veel foto’s leveren aan fotostockbureaus.
Als er veel specialistische stockfoto’s verkrijgbaar zijn bij fotobureaus, dan is de kans dat een fotograaf een opdracht krijgt een stuk kleiner. Omdat partijen zo weinig als mogelijk willen betalen zullen ze altijd eerst naar fotobureaus gaan om voor een paar euro een beeld aan te schaffen. Mocht dat beeld niet bestaan, dan pas zal overwogen worden om een fotograaf dat gewenste beeld te laten maken. Meer over stockfotografie en waarom je als beroepsfotograaf je tijd daar niet aan moet besteden kun je hier lezen:
Fotowedstrijden
Mee doen met een fotowedstrijd is zelden een goed idee. Tenzij je de organisator bent van een fotowedstrijd. Dan is het taak om je condities zo mooi en gunstig mogelijk op te stellen. Zodat je de ingezonden foto’s voor al je toekomstige commerciële uitingen gratis kunt gebruiken. Dus heb je een gigantisch tekort aan goede foto’s, organiseer dan een fotowedstrijd en ontvang bergen met acceptabele foto’s.
Als beroepsfotograaf kan ik alleen maar adviseren om ver weg te blijven van fotowedstrijden. En dan heb ik het nog niet over de tijd die je moet stoppen in het meedoen met een wedstrijd.
Het is jammer dat fotowedstrijden niet beter gereguleerd zijn, zoals bijvoorbeeld een kansspel. Eigenlijk zou er een connectie moeten zitten tussen de ‘inkoop’ en uitkering van een wedstrijd. Hoeveel tijd heeft het de diverse makers gekost om de beelden te maken en in te zenden voor een fotowedstrijd? Hoe beloont de wedstrijdorganisatie deze tijd? Als een wedstrijdorganisator 500 inzendingen krijgt en elke inzending kost de maker van de ingezonden foto’s 4 uur werk dan vraagt een fotowedstrijdorganisator dus 2000 uren van de inzenders. Die 2000 uren zouden dan goed beloond moeten worden door datgeen wat er te winnen is.
Nu hoor ik organisaties al zeggen dat dit een kromme vergelijking is en dat mensen zelf moeten weten of ze mee willen doen of niet en tegen welke condities. Dat klopt. Maar het klopt ook dat dergelijke wedstrijden meestal niet de moeite waard zijn voor beroepsfotografen om mee te doen. Bovendien geef je vaak je beeldrechten gratis cadeau. Natuurlijk is de ene wedstrijd de andere niet. Lees de condities dus altijd aandachtig door. Hoe commerciëler het bedrijf dat de fotowedstrijd organiseert, hoe meer gebruiksrechten ze over het algemeen willen.
Een leuk artikel over het meedoen aan fotowedstrijden heb ik eerder geschreven en kun je online hier bekijken:
https://www.reclamebeeld.nl/mee-doen-met-een-fotowedstrijd/ of
Concurreren op prijs
Stel: je bent beroepsfotograaf en je hebt eigenlijk op het moment te weinig opdrachten. Dan zou een gedachte kunnen zijn om je tarieven tijdelijk flink naar beneden te halen. Dat is echter een bijzonder slecht idee. Concurreren op prijs verziekt de markt, bovendien zal het niet heel veel meer werk opleveren. En dat extra werk mag je berekenen voor minder geld, dus aan het eind van de rit houd je niet (veel) meer over dan wanneer je niet was gaan stunten met je tarieven. Bovendien vertel je potentiële opdrachtgevers dat je ook kunt werken voor dat (te) lage bedrag. Concurreren op prijs draagt op een negatieve manier bij aan de waarde van beeld. Stel: Je kost 85 euro per uur en een week later kost je 60 euro per uur. Hoe denk je dat dat overkomt op (potentiële) opdrachtgevers?
Gratis werken
Nog slechter voor de waarde van beeld is werken voor niets of een kratje bier. Daarmee vertel je je opdrachtgever eigenlijk ook dat je werk 0 euro waard is. Je opdrachtgever zal overigens wel super blij zijn met je gratis beelden. Want waarde heeft het zeker!
Niet altijd behoefte aan je dienst
Realiseer je dat in sommige tijden van het jaar niemand zit te wachten op foto’s of het laten maken van foto’s in opdracht. Dat je tijdelijk minder werk hebt ligt niet altijd aan jou kwaliteiten of je foto’s. Er is gewoon soms even geen behoefte aan je dienst. Als het goed is dan houd je in de drukkere maanden van het jaar weer wat over om gemiddeld aan een acceptabel jaarinkomen te komen.
Je tarief berekenen
Je tarieven moet je bepalen door goed te kijken naar je bedrijfskosten, je gewenste inkomen en het aantal facturabele uren die je denkt te kunnen maken.
Vooral dat laatste is lastig in te schatten. Ik kan als bedrijfsfotograaf gemiddeld ongeveer 12 uur per week factureren, een persfotograaf zal iets meer werken en een bruidsfotograaf maakt ook weer andere declarabele uren per week. Bepaal dus eerst realistische declarabele uren en ga daarna verder rekenen.
Een goed rekenmodel om je uurtarief te bepalen kun je vinden op de DuPho website: https://www.dupho.nl/kennisbank-ondernemen/marketing/prijs/hoe-bereken-ik-een-uurtarief. Een andere online tarievencalculator kun je hier vinden: https://www.ikwordzzper.nl/zzp-stappenplan/handige-hulpmiddelen/uurtarief-calculator/
Hoop
Ik hoop dat er een keer een onderzoek komt naar de fotografie markt waaruit blijkt wat de gemiddelde declarabele uren per fotografie soort is. Dan kun je daar (bijvoorbeeld op basis van een modaal inkomen) adviestarieven aanhangen voor elke soort fotografie. Als beroepsfotografen zich daaraan gaan houden dan zijn we een stap verder en is er ook in de toekomst ruimte voor het mooiste beroep van de wereld 😊.
Informatie voor fotografen
Ik schrijf vaker informatie voor fotografen. Soms publiceer ik die in een fotomagazine, gastblog op andere sites of deze website. Ik schrijf over fotografie omdat ik graag wil dat alle fotografen in Nederland van hun fotografie kunnen leven. Relevante informatie voor fotografen heb ik geplaatst op deze pagina: Informatie voor fotografen. Doe er je voordeel mee 😊
Contact met fotograaf Wilmar Dik
Ik ben beroepsfotograaf Wilmar Dik en woon in het centrum van Den Haag.
Als je een leuk idee hebt, een fotografie opdracht wil bespreken, of iets over fotografie wil schrijven en mijn mening daarbij kan gebruiken stuur dan even een email of bel mij. Tot snel!
Reclamebeeld.nl info@reclamebeeld.nl 06-51520360
Van der Duynstraat 143
2515 NJ Den Haag
